الّذي خَلَقَ المَوتَ و الحَیَاةَ لِیَبلُوَکُم أیُّکُم أحسَنُ عَمَلاً 1؛
آن که مرگ و حیات را آفریده تا شما را امتحان کند که کدام یک از شما در کردار نیکوترید.
همه ما انسانها به نوعی در آزمونهایی شرکت کرده اییم و به نوبه خود با توجه به شرایط و بسته به استعدادی که داریم خود را آزموده اییم اما خداوند کریم برای ما هم امتحاناتی را برگزار می کند و بنده خود را با روشهای خاصی می سنجد آزمون و امتحان الهی به نوعی با همه امتحاناتی که ما در این دنیا انجام می دهیم فرق می کند او از سر حکمت و عدل، انسان ها را می آزماید تا ایمان را از ایمان سست بنیاد و نااستوار جدا کند. در روایت های متفاوتی که دربارۀ آزمون و امتحان الهی آمده است این گونه می توان گفت که خداوند بندگان خود را با بلاها و گرفتاری ها امتحان می کند تا:
1 - ایمان استوار از نا استوار جدا و معین شود؛
2 - بندگان را در آخرت پاداش و مقام برتر عنایت کند؛
3 - گناهان را با بلاها و مجازات های این جهانی بیامیزد و پاک و بی آلایش بمیراند.
امام صادق علیه السلام می فرماید: لابُدَّ لِلنّاسِ مِن أن یُمَحَّصُوا و یُمَیَّزُوا و یُغَربَلوا و یُستَخرَج في الغِربالِ خَلقٌ کَثیرٌ 2؛
مردم باید خالص شوند و امتحان گردند و تمیز داده شوند و غربال شوند و گروه زیادی از مردم در این عمل از غربال می گذرد.
خداوند حضرت ابراهیم علیه السلام را مأمور کرد که به دست خود اسماعیل علیه السلام را قربانی کند. این مسئله امتحان و آزمایشی بود برای او، تا صبر و تحملش در برابر فرمان الهی معلوم شود، و عطای پروردگار نسبت به او از سر استحقاق باشد.
ابراهیم علیه السلام فرزند خود را به قربانگاه منا آورد و کارد را تیز کرد و دست و پای اسماعیل را بست و روی او را بر خاک نهاد، و از نگاه کردن به او خودداری کرد و سر را به سوی آسمان بلند کرد. آنگاه کارد را بر گلویش نهاد و کشید، اما لبۀ کارد کند شد. چند بار ابراهیم تلاش کرد ولی این رویداد تکرار شد. ناگاه ندای آسمانی آمد ” ای ابراهیم به خوبی ماموریت خویش را انجام دادی".
جبرئیل به عنوان فدایي اسماعیل گوسفندی آورد و ابراهیم آن را قربانی کرد؛ و این سنت برای حاجیان به جای ماند و هر ساله در مراسم حج در سرزمین منا قربانی می کنند.
بر گرفته از کتاب شرح نهج البلاغه
1.سوره ملک آیه 2 الّذي خَلَقَ المَوتَ و الحَیَاةَ لِیَبلُوَکُم أیُّکُم أحسَنُ عَمَلاً
2.الکافی:ج1،ص370 لابُدَّ لِلنّاسِ مِن أن یُمَحَّصُوا و یُمَیَّزُوا و یُغَربَلوا و یُستَخرَج في الغِربالِ خَلقٌ کَثیرٌ
